Τοπικές λέξεις -Α-

A

Αβασκάνω = ματιάζω 

Αβασκαϊνου = ματιάζω

Αβάριτους = αυτός που δεν βαριέται

Αβγατίζου = αυξάνω

Αβγιούμι = διηγούμαι

Αβγουλουγώ = βλέπω  αν  η  κότα  είναι  έτοιμη  να  κάνει  αυγά με το δάχτυλο

Άβδαλους = αδέξιος 

Αβέρτα = συνέχεια

Αβνταλους = αδέξιος

Αβλαντίζου = αγναντεύω , βλέπω

Αβραϊά = ο λάκκος που ανοίγει το υνί στο όργωμα

Αγάλ(ι0 – αγάλ(ι) = σιγά σιγά

Αγάνουτους = το μαγειρικό σκεύος που δεν είναι γανωμένο και για τον

                       άνθρωπο αυτός που  δεν έχει πολύ πείρα ή ο εξευτελισμένος

Αγάντα = κόντρα

Αγαντάρου = ντέχω , κρατώ , βαστώ , αντέχω

Αγγειό = το μικρό δοχείο συνήθως για υγρά

Αγγουνάρ = η γωνιακή πέτρα

Αγγουρίδα = το άγουρο φρούτο, καρπός

Αγγουρουμάνα = το πρωτό και μεγάλο αγγούρι για σπόρο

Αγέρας = ο δυνατός άνεμο

Αγιάζ’ = το ρεύμα του αέρα που είναι παγωμένο ή υγρό

Αγιέρας =ο δυνατός αέρας ή η υγρασία

Αγκάν(ι) = το Λιόπουρνο ή το Γκί

Αγκαλιά = η αγκαλιά μας ή το σύνολο πραγμάτων που μπορούμε να πάρουμε

                  στα δύο  μας χέρια

Αγκειό = μεταλλικό σεύος του σπιτού

Αγκίδα = το μικρό κομάτι ξύλου που μπαίνει κάπου στο σώμα μας 

Αγκλίτσα = η γκλίτσα , το μπαστούνι που έχουν οι τσομπάνοι

Αγκιλόνου = τσιμπώ  με  βελόνα

Αγκλέφαρους = το μέτοπο

Αγκουρνιτσία = άγρια αχλαδιά

Αγκουρνιτσόχλαδου = τα άγριο αχλάδι

Αγκόυτκας = ο σβέρκος

Αγριντιά = κορμός δέντρου στη σκεπή του σπιτιού

Αγρέβου = γίνομαι  άγριος

Αδιάζου = ευκαιρώ

Αδιρφουμίρ’ = το μερίδιο του αδερφού από την περιουσία

Αδιφτέρ’στους = το χωράφι η το αμπέλι που δεν το έσκαψαν δύο φορές

Αδράχτ = το αδράχτι , ξύλινη κατασκευή στην υφαντουργία

Αδραχτάς = αυτός που πουλάει αδράχτια

Αϊ- = ο Άγιος

Άϊ = τράβα , φύγε , πήγαινε

Άι= επιφώνημα σε πόνο ή θαυμασμό

Άιντι = πηγαινε 

Ακατάστα΄τους = ανακατεμένος , ατιμελητος

Ακατακάθστους = αυτός που δεν μπορεί να καθίσει στη θέση του

Ακάμουτου = το παρατημένο χωράφι , το χέρσο 

Α’καμπέτ = παρά ταύτα , όπως το περίμενα ήρθε

Ακάτ = κάτω

Ακλουθώ = ακολουθώ

Ακόλα = το φύλο χαρτί

Ακουλάζομαι = κολάζομαι

Ακουλλ’μένου = το κολημένο

Ακουλνω = κολλώ

Αλ(ι)μα = η κρέμα που αλείφεται

Αλάν’ = το ζωηρώ , άτακτο παιδί

Αλανιάζου = κουράζω , ταλαιπωρώ κάποιον

Αλανιάρα = η περπατημένη γυναίκα , αυτή που κάνει πολλά καμώματα 

Αλατου’μπου’μπούτσις = έβαλες  πολύ  αλάτι

Αλαφιάζουμι = τεντώνω  τα  αυτιά για να ακούσω κάτι , τρομάζω , ξαφνιάζομαι

Αλαφιασμένους = τρομαγμένος

Αλαφρουγκάνταρου = επιπόλαιο , ελαφρόμυαλο

Αλείφου = αλείφω

Αλαφρουπάμπουρου = ελαφρόμυαλος , επιπόλαιος

Αλειξουράδα = λαιμαργία

Αλείξουρους = ο λαίμαργος

Αλιζβιρισ’ = η συναλλαγή

Αλισφακιά ή λισφακιά = το φασκόμηλο

Αλλάζου = κάνω αλλαγή , φοράω κάτι άλλο

Αλλαξιά = τα εσώρουχα

Αλλνού = άλλου

Άλλουτι = άλλοτε

Αλλουγάς = άλογο

Αλουνίζου = αλωνίζω

Αλμάκ(ι) = κορμός δέντρου

Αλμπάνς = πεταλωτής , ο απατεώνας γιατρός και μεταφορικά ο ατζαμής

Αλμπίζουμι = επιθυμώ κάτι μπάρα πολύ

Άλνοι = άλλοι

Αλπούμι = λυπάμαι

Αλ’τσιάς = το πέταλο

Αλφαδιά = ευθία

Αλφαδιάζου = βάζω κάτι σε ευθεία , ισιώνω οριζόντια ή κάθετα

Αλφαδιάζουμι = ξαπλώνω στο κρεβάτι

Άμ = μα , όμως

Αμάκα = η τράκα , το τζάμπα

Αμακατζής = τρακαδόρος , τζαμπατζής

Αμανάτ = το ξεχασμένο , το άχρηστο , παρακαταθήκη

Αμασκάλ’ = η μασχάλη

Αμανέτ’ = ενέχυρο

Αμέτ’ μουχαμπέτ’ = θέλεις δε θέλες , με το ζόρι

Αμπάρα = σύτης

Αμπαρώνου = κλείνω την πόρτα με το σύρτη , ασφαλίζω

Αμόν’ =  το αμόνι

Αμπόλ’ = το κομμάτι που αμπολιάζουμε

Αμπόλιασμα = ο εμβολιασμός των φυτών

Αμπουλιάζου = εμβολιάζω

Αμπουλιασμένους = ο εμβολιασμένος

Άμπουρας = η υπερβολική ζέστη , η κάψα 

Αναγκιουμένους = αυτός που έχει μεγάλη ανάγκη

Ανάκαρα = κουράγιο , δύναμη , σωματική δύναμη

Αναμ = ένα γεγονός μεγάλο , σημαντικό , κατόρθωμα , μύθος , ανάμνηση

Άναμα = το άναμα της φωτιάς

Ανάμα = το κρασί τηεΘείας λειτουργίας

Αναμούρα = η έξαψη , το φούντωμα

Αναπαυμός = η ξεκούραση

Ανασκουμπουμένους = προετοιμασμένος για δουλειά με σηκωμένα τα μανίκια

Ανασκουμπώνουμι = σηκώνω τα μανίκια για δουλειά , κάνω γρήγορα μια

                                   δουλειά για να τελειώσει

Αναχουβουλιάζουμι = σηκώνομαι από τον ύπνο σιγά σιγά χωρίς θόρυβο  

Ανεγρώνου = ξεσηκώνω  κάποιον  για  κάτι

Ανέμ’ = τοξύλινο μηχάνημα που βάζομε το νήμα για να το μαζέψουμε

Ανεμίζου = δίνω  σημεία  ζωής

Ανήλιου = αυτό που δεν το βλέπει ο ήλιος

Ανημέρουτους = ο άνθρωπος που δεν εξημερώνετε

Ανήμιρα = αυθυμερόν

Ανήμιρους = ο άγριος

Ανήμπουρους = ο άνθρωπος που είναι άρρωστός και δεν μπορεί

Ανιγρώνου = δίνω θάρρος σε κάποιον να κάνει κάτι 

Ανιθάρρητου = απρόβλεπτο

Ανικουκούρδα = οκλαδόν

Ανιπρόκουπους = ο άνθρωπος που δεν έχει προκοπή , που δεν κάνει κάτι

                             καλό

Ανισκουμπώνουμι = σηκώνω  τα  μανίκια , ετοιμάζομαι

Ανιμίζ = κουνιέται από τον αέρα

Ανιμίζου = κουνάω κάτι στον αέρα

Ανιέφκι = ανέβηκε κάπου πιο ψηλά

Ανιπρόκουπους = αυτός που δεν έχει προκόψει , ο ανεπρόκοπος

Ανισαίνου = ανσαίνω

Άνιφτους = άπλυτος

Ανιχόρταγους = ο αχόρταγος

Ανιχουβουλιάζουμι = σηκώνομαι από τον ύπνο

Αν’κώ = νικώ

Α’νόνας = η σοδιά ενός έτους

Αντάμ’ = τρομάρα , μεγάλο κακό

Ανάμ’  παπαντάμ = από παλία , από τους προγόνους

Αντάμ’ς = άνθρωπος

Ανταμώνω = συναντώ

Αντάρα = η σκόνη , η ομίχλη

Ανταριάζ’ = πιάνει αντάρα , καπνό

Αντάρτσ’ = αντάρτης

Ανταριασμένους = γεμάτος καπνό

Αντέτ = συνήθεια , έθιμο

Άντι = άιντε

Αντί = ενώ

Άντι , άντι = παρακίνηση ή παράκληση

Αντιδιάρς = αυτός που έχει ταινία μέσα του ( βγάζει σκουλήκια )

Άντιρα = τα έντερα

Αντίρα = το ίχνος , πατημασιά

Αντιρου = το έντερο

Αντιρουκουμένους = αδύνατος , νηστικός

Αντιρίδα = υποστύλωμα

Αντίσπουρου = ενοίκιο για την καλλιέργεια του  χωραφιού

Αντραγασιά = ανδρεία , καλή πράξη

Αντρειά = αντρεία

Αντρουμοίρ’ = η κληρονομιά της γυναίκας από τον άντρα της

Ανύμπουρους = αβοήθητος, λίγο κουρασμένος ή λίγο άρρωστος

Ανιχουβουλιάζουμι = σηκώνομαι  από  τον  ύπνο

Ανταργιάζ = η πολύ ομίχλη

Αντράδερφους = ο αδερφός του άντρα της γυναίκας

Αντιργιούμι = διστάζω

Άνωνα = η ετήσια οικογενειακή αυτάρκεια σε δημητριακά και τρόφιμα

Αξέχουρα = χωριστά

Αξούγκ’ = το ξύγκι , το λίπος

Απάγκιου = το μέρος που δεν το πιάνει ο αέρας

Απαδιάζου = αδειάζω  λίγο  νερό  από  το  δοχείο

Απαλάμ’ = η παλάμη

Απάν’ = επάνω

Απανουτά = ήρθαν μαζεμένα , το ένα μετά το άλλο , συνέχεια

Απαρατώ = αφήνω

Απαφίνου = δίνω  παραγγελία  σε  κάποιον

Απέθατου = αθάνατο , παντοτινό

Απίκου = είμαι έτοιμος , περιμένω , καραδοκώ

Απλουγιούμι = απαντώ

Απόλ’ι = άφησε , σχόλασε

Απόμνει = έμεινε εκεί που ήταν

Απόπατους = η τουαλέτα

Απόκανα = παρακουράστηκα

Απόστασα = κουράστηκα

Απόι = το βορινό ελαφρό αεράκι

Απόπατους = η τουαλέτα

Απόσουμα = το τελείωμα

Απουβραδύ = νωρίς το βράδυ

Απουκοβου = λέω πόσοι είναι η ζημιά ή  σταματώ το θηλασμό

Απουκριμνιούμι = κρεμιέμαι 

Απουλιάνα = μικρό ανοιχτώ χωράφι συνήθως ανάμεσα σε δέντρα ή μικρή

                     πεδιάδα

Απουμένου = μένω πίσω , στάσιμος

Απουστένου = αφήσετε ή αναρρώνω

Απουσώνω = αποτελειώνω

Απουρίχν = αποβάλλει

Απουθμώ = επιθυμώ

Απουκόβου = σταματώ  το  θηλασμό

Απουκρέυου = τρώω  κρέας  την  τελευταία  μέρα  της  Αποκριάς

Απουκριμνιούμι = κρέμομαι  από  κάτι

Απουσταίνου = κουράζομαι

Απουλείπιτι = κάτι  μας  λείπει

Απουλνώ = αφήνω

Απουλ’νάου = ελευθερώνω ή έχει πιάσει το μπόλιασμα στο δέντρο

Απουλ’τά = ελεύθερα , λυτά

Απουμένου = μένω  πίσω

Απουπαίρνω = δεν μιλάω καλά σε κάποιον , παραμαζεύω

Απουρρίχνου = αποβάλλω  σε  γέννα

Απουσταίνω = κουράζομαι

Απουσώνου = τελειώνω κάτι ή κάποια δουλειά

Απουχουρτήριο = η τουαλέτα

Απόψι = απόψε

Αράδα = σειρά

Αραδιάζου = βάζω σε σειρά

Αραδιασμένους =τοποθετημένος σε σειρά

Αραδίζου = πηγαίνω κάπου συχνά

Αραθυμους = οξύθυμος

Αραθυμιά = επιθυμία

Αραθύμιασα = επιθυμώ κάτι

Αραίβου = αραιώνω

Άραϊς = άραγε

Αραλικ(ι) = ευκαιρία , τεμπελιά

Αργάζου = κοροϊδεύω , υπομένω

Αρέ = εσύ

Αρέβου = αραιώνω

Αρέζου = αρέσω

Αρκουδιάρ’ς = αυτός που έχει μια αρκούδα , το άτακτο παιδί

Αρκουδίζου = τα μωρά που περπατούν στα τέσσερα

Αρκουδόβατου = άγριο βάτο με πολλά και μυτερά αγκάθια

Αρμαθιάζου = βάζω σε σειρά και ράβω τα φύλλα καπνού

Αρμακάς = σωρός από πέτρες στο χωράφι

Αρμάν’ = το δασωμένο χωράφι , το πυκνό δάσος

Αρμανιάζ’ = το εγκαταλειμμένο χωράφι που γέμισε άγρια φυτά και δέντρα

Αρματώνου = παίρνω μαζί μου όλα τα απαραίτητα

Αρναούτς = αυτός που δεν καταλαβαίνει

Αρνίθ’ το κοτόπουλο

Αρνίθα = το θηλυκό κοτόπουλο

Αρπαγμένους = θυμωμένος

Αρπάζουμι = θυμώνω

Αρπάχνου = αρπάζω , πιάνω

Αρταίνουμι = δε νηστεύω

Αρτίρσι = πιο πλούσιο , περισσότερο

Αστρινάρα = μεγάλη άσπρη πέτρα σε χωράφι

Αρταίνουμι = τρώω

Αρτήθκα = έφαγα ή έφαγα σε περίοδο νηστείας

Αρχινεύου = αρχίζω

Αρχινώ = αρχίζω

Ασίκ’ς = παλικάρι

Ασκαίνουμι = σιχαίνομαι

Ασκαμνιά = η μουριά

Ασκάμπαστους = αυτός που δεν ξέρει τίποτα

Ασ’ λλόιστους = ο ασυλλόγιστος , αυτός που δεν σκέπτεται πολύ

Ασ’μάζιφτους = αυτός που δεν ντύνεται καλά ή αυτός που τριγυρνάει βόλτες

                         και δεν πάει στο σπίτι του

Ασμάζουχτους = τσαπατσούλης

Ασ’νέρ’στους = αυτός που δεν αναλύει τα πράγματα , δεν δίνει πολύ σημασία 

Ασνιέρστους = αυτός που δεν τον υπολογίζεις δεν συνεργάζεσαι

Ασπρουβουλάει = λάμπει

Ασουγάρα = η αταξία

Άσουγους = ο άτακτος

Ασπρουβουλάει = κατάλευκος , κάτασπρος

Αστρινάρα = η σκληρές και κοφτερές πέτρες στο χωράφι

Αστουχάου = ξεχνώ

Αστοχ(η)σα = ξέχασα

Αστουχιούμι = ξεχνιέμαι

Αστουχώ = ξεχνώ

Αστόχαστους = ξεχασιάρης

Αστραποκαμένω = το καμένο από αστραπές

Αστραφτ’ = αστράφτει

Αστράφτου = λάμπω από καθαριότητα

Αστρέχα = η γωνία του σπιτιού ή το μικρό κενό (δρομάκι) από σπίτι σε σπίτι

Αστριχιά = αυτό που βγαίνει γύρο από σκεπή

Αυτούνους = αυτός

Ατζιαμής = ο αδέξιος

Αυγουλόγημα = βλέπω αν η κότα έχει αυγό να κάνει

Αυγουλουγώ = βλέπω αν έχει η κότα αυγό με το δάχτυλό μου

Άφαντους = ο εξαφανισμένος

Αφαλός = ο ομφαλός

Αφαλουκόβουμι = κόβεται ο αφαλός μου από τη βάση (από φόβο ή λαχτάρα )

Άφανους = άφαντος

Άφκα = άφησα

Άφκιμι = άσε με

Αφ’κριούμι = στήνω  αυτί , κρυφακούω

Αφουρλάκιστους = ο ασκούπιστος

Αφλάδα = η σελίδα

Αφλαδίζ = το κουνάει ο αέρας δυνατά , ανεμίζει

Άχαρους = αυτός που δεν έχει χάρη , χωρίς κανένα χάρισμα

Αχαϊριφτους = αυτός που δεν είναι σωστός άνθρωπος , που δεν προκόβει

Αχνίζ = βγάζει ατμό ένα υγρό

Αχμάκ’ς = ο χαζός

Αχούρ = ανακατεμένο δωμάτιο , ο στάβλος

Αχρειάν’ς = ανήθικος , βρώμικος άνθρωπος

Αχρέστουμους = αυτός που λέει κακά λόγια

Άχτ = επιμονή , μανία , καημός

Αχώργια = χωριστά

Αψύς = οξύθυμος και δυνατός άνθρωπος