Η Ιστορία μας

Μεγάλη Παναγία Χαλκιδικής

Η Χαλκιδική  μας , η χερσόνησος μας , ο τόπος μας σε κάθε γωνιά του κρύβει και κάτι όμορφο , μια έκπληξη .

Μια έκπληξη ομορφιάς και ηρεμίας .

Το χωριό μας η Μεγάλη Παναγία είναι μία ορεινή κωμόπολη της Βόρειας Χαλκιδικής σε υψόμετρο περίπου 450 μ. η οποία βρίσκεται στους πρόποδες καταπράσινων βουνών και της οροσειράς   Χτίκελα και μεταξύ των χερσονήσων Σιθωνίας και Αγίου Όρους.

Ο Χτίκιλας που βρίσκεται στα  ΒΑ του χωριού, ο οποίος οφείλει το όνομά του στις οχτώ κοιλάδες που έχει.

Η Μεγάλη Παναγία είναι αθέατη ως την τελευταία στιγμή και υποδέχεται τους κατοίκους και τους επισκέπτες με ηρεμία , καλοσύνη και αγνότητα .

Η απλότητα και η φιλοξενία των κατοίκων είναι μεγάλη και όλοι τους είναι πρόθυμοι να σε καλημερίσουν και να υποδεχτούν .

Έχει όμορφες και γραφικές γειτονιές , σπίτια παλιά και νέα , ορθάνοιχτες αυλές , καλντερίμια , μπαχτσεδάκια  και πολλά άλλα .

Τα σπίτια που βρίσκονται σε μεγαλύτερο υψόμετρο όπως οι εργατικές κατοικίες , έχουν μια ξεχωριστή θέα .

Βλέπουν το Άγιο Όρος και τα άλλα δύο πόδια της Χαλκιδικής και όταν ο καιρός το επιτρέπει τότε βλέπεις και τα παράλια της Πιερίας και το βουνό των δώδεκα Θεών , τον Όλυμπο .

Το χωριό μας έχει όλα εκείνα τα απλά αγαθά του ωραίου φυσικού περιβάλλοντος και της ηρεμίας .

Η βλάστηση στα γύρω βουνά είναι πυκνή και πλούσια .

Με δάση από βελανιδιές  , οξιάς , πλατάνια , φλαμουριές , καστανιές , κουμαριές ρείκια , άρια , κισσούς , κληματσίδες  , αγριολούλουδα και τόσα άλλα  αμέτρητα  φυτά .

Όλα αυτά δημιουργούν ένα τοπίο μαγευτικό , υπέροχο που δίνει την αίσθηση ότι είναι ένα μέρος σε άλλων τόπο .

Ο τόπος μας είναι πλούσιος σε χλωρίδα αλλά και πανίδα .

Με αναρίθμητα άγρια ζώα και σε ένα περιοδικό βρήκαμε ότι σε ένα από τα φαράγγια του χωριού στον Ασπρόλακο υπάρχουν και μικροί κάστορες . 

Ανάμεσα στα βουνά πάνω από το χωριό  υπάρχουν και ποτάμια τα οποία διασχίζουν τη Μ. Παναγία και έχουν τα ονόματα, Κομπλιτσός , Κελέση, Μπαρτζάκη .

Σήμερα τα δύο δεν είναι ορατά λόγω του ότι το χωριό μας αναπτύχτηκε και πάνωτους έγιναν δρόμοι .

Μεγαλύτερο από όλα ο Κομπλιτσός , ο οποίος πηγάζει από τα βουνά του χωριού, όπως και τα άλλα και διέρχεται ανάμεσα από τον Χτίκιλα και την Τούμπα .

Ανάμεσα από την Τούμπα και τα Διαμαντάδικα διέρχεται το δεύτερο σε ποσότητα νερού ποτάμι που διαιρούσε παλιά το χωριό στα δύο.

Το τρίτο, του Μπαρτζάκη, που είναι και το μικρότερο πηγάζει από το βουνό της Αγίας Μαρίνας.

Στις όχθες του Κομπλιτσού υπάρχουν χτισμένα αρκετά σπίτια που απολαμβάνουν την ομορφιά του , τα τεράστια Πλατάνια , την δροσιά τους και την ομορφιά του φυσικού περιβάλλοντος  καλοκαίρι και χειμώνα .

Το χωριό μας είναι αρκετά παλιό και η ρίζες του χάνονται στην αρχαιότητα .

Ένα παράδειγμα του πόσο παλιό είναι το χωριό μας σύμφωνα με αρχαιολογικές ανασκαφές είναι η Ακρόπολη που υπήρχε λίγο έξω από το χωριό στο παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία .

Δύστυχος σήμερα υπάρχουν μόνο μερικά χαλάσματα .

Ακόμα ότι την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην τοποθεσία «Σκουριές»  που είναι πολύ κοντά μας ,υπήρχε ένα μικρό μεταλλείο όπου οι Μακεδόνες έβγαζαν μέταλλα για το μεγάλο στρατηλάτη .

Τον 4ο αιώνα π.Χ. αναφέρεται πιθανός οικισμός στις θέσεις «Προσκύνημα» και «Προφήτης Ηλίας»  της ευρύτερης περιοχής μας. 
 Η Μεγάλη Παναγία αποτελεί εξέλιξη ενός οικισμού που προήλθε με την σειρά του πιθανότατα από την συνένωση (10ος-13ος αιώνας) τριών οικισμών του Ποκρεντού, της Τιμωτού και των  Άτουβλων.

Οι τρεις αυτοί οικισμοί είχαν αναπτυχθεί στη σημερινή θέση του οικισμού  και τους χώριζαν τα τρία ρέματα που διέσχιζαν την περιοχή. 
Τον μεσαίωνα στα τρία ρέματα του οικισμού χτίστηκαν πέντε πέτρινα αψιδωτά γεφύρια.

Από το 942 μ.Χ. έχουμε τις πρώτες γραπτές μαρτυρίες για την Αραβενίκαια ή Αραβενίκεια.

Οι εκδοχές προέλευσης του ονόματος είναι δύο:

Σύμφωνα με την πρώτη, η ονομασία αυτή δόθηκε στην περιοχή προς τιμή της νίκης των ντόπιων κατοίκων κατά των Αράβων το 904 μ.Χ. 

Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή, η λέξη Αραβενικαία προέρχεται από τις τουρκικές λέξεις  Derbent Koy ( Ντέρμπεντ  Κιόι – Ρεβενίκια ) που σημαίνει « χωριό στο φαράγγι», καθώς το χωριό σχεδόν περιτριγυρίζεται από βουνά.

Τα ονόματα του χωριού ήταν : Αραβενίκαια , Αραβενίκεια , Ρεβενικεία , Ρεβενίκια .

Από το Ημερολόγιων της Χαλκιδικής  μαθαίνουμε ότι κατοικούνταν κατά το ήμισυ από Τούρκους και ονομαζόταν Τουρκιστί Ρεβέν κιόϊ , που σημαίνει χωριό χτισμένο σε χαράδρες και ρέματα .

Οι τούρκοι το εγκατέλειψαν νωρίς και το χωριό ονομάστηκε Ρεβενίκι ή Ρεβενίκια.  
Τον 15ο αιώνα η ύπαρξη μουσουλμανικού τεμένους στον «Μαυρομαχαλά» υποδηλώνει την πιθανή εγκατάσταση Οθωμανών στο χωριό.
Το 1591 μ.Χ. ιδρύεται η Ομοσπονδία των Μαντεμοχωρίων, στην οποία ανήκουν τα Ρεβενίκια και άλλα έντεκα χωριά και 36 οικισμοί .

Το 1775 μ.Χ. γίνεται η πρώτη επανάσταση στη Χαλκιδική με ανεπιτυχή αποτελέσματα.

Παρόλο που τα προνόμια που είχαν τα χωριά των Μαντεμοχωρίων και γενικότερα της Χαλκιδικής ήταν πολλά και έπρεπε να επαναστατήσουν τελευταία , έδωσαν το παρών και πήραν μέρος από την αρχή .

Η λαχτάρα τους για ελευθερία ήταν μεγάλη και κατά μεγάλο βαθμό αυτό το οφείλουν στους μοναχούς του Αγίου Όρους και στην Αθωνιάδα  Σχολή , όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Γάλλος Πρόξενος στη Θεσσαλονίκη το 1713 .

Η Φιλική εταιρεία με πρωτεργάτη των Εμμανουήλ Παπά  , τον Επίσκοπο Αδραμερίου Ιγνάτιο , τον Επίσκοπο Ιερισσού και Αγίου Όρους Ιερόθεο μαζί με πολλούς πρόκριτους και κατοίκους της Χαλκιδικής επαναστατούν το 1821 .  

Τα Ρεβενίκια παίρνουν μέρος στην επανάσταση του 1821 , όμως το επαναστατικό κίνημα αποτυγχάνει και η καταστροφή ήταν ολοκληρωτική .

 Για να τιμωρηθούν από τον Μπαϊράμ  Πασά καταστρέφονται 77 ελληνικά χωρία και μαζί με αυτά και τα Ρεβενίκια .

Όσοι κάτοικοι γλίτωσαν κατέφυγαν στην Σκόπελο και το Άγιων Όρος για να επιστρέψουν το 1830-31 μ.Χ.

Το 1854 η Χαλκιδική επαναστατεί και γίνονται πολλές συγκρούσεις Ελλήνων και Τούρκων  και μια μάχη γίνεται στο χωριό μας τα Ρεβενίκια.

Όμως η επανάσταση αποτυγχάνει και η συνέπειες ήταν καταστροφικές.

Το 1878 η Χαλκιδική επαναστατεί και πάλι , τα Ρεβενίκια πάντα συμμετέχουν ενεργά  και η συνέπιες πάλι ήταν βαριές για αυτά.

Από τους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας η οικονομική δραστηριότητα στη Χαλκιδική ήταν μεγάλη , ιδιαίτερα στο Άγιο Όρος .

Από το τέλος του 18^οι  αιώνα υπάρχουν μονώροφες και διώροφες κατοικίες με την αρχιτεκτονική της εποχής .

Στο δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα , σώζονται τριώροφες κατοικίες , όπως το αρχοντικό του «Κατραντσιώτη» που χτίστηκε το 1878 και που δυστυχώς έχει μερικός κατεδαφιστεί και το αρχοντικό του «Κελέση» του 1892 που υπάρχει στη πλατεία Κελέση .

Οι κατοικίες ήταν σε σχήμα Π ή Γ , το ισόγειο ήταν πετρόχτιστο και είχε οχυρωματικό χαρακτήρα και ο όροφος είναι κατασκευασμένος με ελαφρότερα υλικά .

 Υπάρχει το χαγιάτι , το υπόστεγο του εξώστη , τα σαχνίσματα , η γραφική κεραμοσκεπή με αρκετές καπνοδόχους.

Η κατοικία και τα υπάρχοντα αντικείμενα ήταν προσαρμοσμένα στα μέτρα και της ανάγκες των κατοίκων με μεγάλη λειτουργικότητα.  

Στα αρχεία βρίσκαμε Ρεβενικιώτες που πήραν μέρος στην επανάσταση .

Ιωάννου Στέργιος

Αγγέλου Θεόδωρος

Αθανασίου Κων/ νος

Ρίζου Αργύρης

Τριανταφύλλου Ιωάννης

Τριανταφύλλου Πασχάλης

Στάικος Γιωργάκης

Γεώργιος Βασιλικού

Κωνσταντίνος Εμμανιυήλ   

Γεώργιος Τσιπινιάς

Άγγελος Πανταζής

Δημήτριος Χαϊδευτός

Το χωριό μας την περίοδο 1900-1912 λεηλατήθηκε και κάηκε και από τους Βούλγαρους Κομιτατζήδες.

Το 1915 το 1^ο Ανεξάρτητα Τάγμα Κρητικών του Ελληνικού Στρατού και συγκεκριμένα ο Ουλαμός Αλεξάκη με διοικητή το Λοχαγό Λυμπέρη Καλόποθο περνάει από τα Ρεβενίκια και αναφέρει τα πετρόχτιστα γεφύρια , τα παρεκκλήσια , τα ρυάκια , τους λαχανόκηπους και τις στάσης που έκαναν στο χωριό μας .

 Το 1918  τα  Ρεβενίκια αναγνωρίζονται επίσημα με Βασιλικό Διάταγμα ως κοινότητα.
Μέχρι το 1927  διατηρείται η ονομασία αυτή, οπότε και μετονομάζεται σε

Μ. Παναγία προς τιμή της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας που βρέθηκε το 1860 .

Στο σημείο εκείνο τρία χρόνια αργότερα ιδρύθηκε ο Ιερός Ναός της

Παναγίας  (Προσκύνημα).   

Την περίοδο 1929-1930  όπως καταγράφονται στα Μακεδονικά Αρχεία του Κράτους (φακ.20) τα Ρεβενίκια αποτελούνται από 340 οικογένειες, 1260 κατοίκους.
Το 1932μ.χ. γίνεται  καταστροφικός σεισμός με επίκεντρο την Ιερισσό και  250  οικίες καταστράφηκαν.

Στο δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο και συγκεκριμένα στον Ελληνοιταλικό πόλεμο του 1940 αρκετοί Μεγαλοπαναγιότες εντάχθηκαν στον Ελληνικό στρατό και πολέμησαν  και νίκησαν τους Ιταλούς  αλλά και τους Γερμανούς .

Όμως δεν παρέδωσαν τα όπλα και έτσι αντιστάθηκαν στους Γερμανούς που κατέλαβαν την χώρα μας  την περίοδο της Κατοχής .

Στη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής πολλά σπίτια καταστρέφονται και το 1944 , λίγο πριν την απελευθέρωση, οι Γερμανοί καίνε την Μ. Παναγία.

Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του ΄60 αρχίζουν να σκεπάζονται τα δύο ρέματα που διασχίζουν τον οικισμό (Δυτικό και Κεντρικό ρέμα)  δημιουργώντας πάνω στους τσιμεντένιους αγωγούς δρόμους για την καλύτερη επικοινωνία των «γειτονιών». 

Το 1973 κατά την Τούρκικη εισβολή στη Κύπρο και πάλι έδωσαν το παρόν στον αγώνα .

Δυστυχώς ένας από αυτούς έπεσε νεκρός την ώρα του καθήκοντος , ο Τσιπινίας Βασίλειος.

Προς τιμήν του έχει στηθεί μνημείο στο προαύλιο της εκκλησίας .

Στη Μεγάλη Παναγία υπάρχουν πολλοί ναοί και εξωκλήσια, με σημαντικότερο αυτόν της Κοίμησης της Θεοτόκου, που βρίσκεται 2 χιλιόμετρα από το χωριό , μετά την ανακάλυψη στο σημείο εκείνο χτίστηκε το Ιερό Προσκύνημα το οποίο υπάρχει μέχρι και σήμερα.